BOŞANMA DAVALARINDA NAFAKA VE TAZMİNAT
Boşanma süreci, eşler açısından sadece duygusal olarak değil, aynı zamanda ekonomik ve hukuki anlamda da önemli sonuçlar doğurmaktadır. Bu süreçte boşanma davaları hakkında en çok merak edilen konularının başında ise nafaka ve tazminat gelmektedir. Boşanma davalarında nafaka ve tazminat konularında sıkça karşılaşılan durumları bu yazıda sizin için detaylandırdık.
Boşanma Davasında Nafaka Nedir, Kimler Alabilir?
Nafaka, boşanma veya ayrılık sonrasında ekonomik olarak zayıf duruma düşecek eş lehine, diğer eşin mali gücü oranında maddi katkıda bulunmasını ifade eder. Bu katkı, esasen taraflar arasında boşanma nedeniyle oluşabilecek ekonomik dengesizliği gidermek ve daha az kusurlu veya kusursuz olan tarafın asgari geçimini temin etmek amacıyla öngörülmektedir.
Yani boşanma davasında nafakayı boşanma sonrasında maddi açıdan dezavantajlı olacak taraf alabilmektedir. Nafakaya ilişkin hükümler, ülkelerin iç hukuk sistemlerine göre farklılık arz eder; kapsamı, türleri ve süresi somut olayın özelliklerine göre belirlenir. Türk hukukunda dört tür nafakaya hükmedilebilir
- Tedbir Nafakası
Yoksulluk Nafakası
İştirak Nafakası
Yardım Nafakası
Tedbir Nafakası: Kimler Talep Edebilir ve Ne Kadar Süreyle Ödenir?
Türk Medeni Kanunu’nun 169. maddesi “Boşanma veya ayrılık davası açılınca hâkim, davanın devamı süresince gerekli olan, özellikle eşlerin barınmasına, geçimine, eşlerin mallarının yönetimine ve çocukların bakım ve korunmasına ilişkin geçici önlemleri re’sen alır.” şeklinde düzenlenmiştir. İlgili madde kapsamında düzenlenen geçici hukuki koruma tedbirlerinden biri de dava süresince tarafların mali durumuna göre hükmedilebilen tedbir nafakasıdır.
Tedbir nafakası, boşanma davası sürerken eşlerin ve müşterek çocukların giderlerinin sağlanması amacıyla hükmedilen geçici bir nafaka türüdür. Dava sonunda kaldırılır yahut yoksulluk ve iştirak nafakasına dönüşür. Tedbir nafakasına hükmedilmesi için eşlerin boşanmadaki kusur durumunun önemi yoktur.
Yoksulluk Nafakası: Kimler Talep Edebilir ve Ne Kadar Süreyle Ödenir?
Türk Medeni Kanunu’nun 175. maddesinde “Boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek taraf, kusuru daha ağır olmamak koşuluyla geçimi için diğer taraftan malî gücü oranında süresiz olarak nafaka isteyebilir.” hükmü yer almaktadır. Buna göre yoksulluk nafakası, boşanma sonucu yoksulluğa düşecek olan eşin, diğer eşten maddi destek almasını sağlar.
Boşanma, taraflardan birinin ekonomik olarak güçsüz duruma düşmesine veya mevcut yaşam seviyesinin ciddi şekilde azalmasına yol açabilir. Bu durumda, daha az kusurlu veya kusursuz olan taraf, boşanma davası ile birlikte yahut boşanma kararının kesinleşmesinden sonra ayrı bir dava yoluyla yoksulluk nafakası talebinde bulunabilir. Nafaka miktarı, tarafların ekonomik ve sosyal durumları, gelir-gider dengeleri ile yaşam koşulları dikkate alınarak hâkim tarafından takdiren belirlenir.
Yoksulluk nafakasının bazı şartlar vardır:
• Nafaka isteyen tarafın daha az kusurlu olması veya kusursuz olması gerekir.
• Maddi olarak yoksulluğa düşeceğini ispat etmelidir.
İştirak Nafakası: Çocuk İçin Nafaka Nasıl Belirlenir?
İştirak nafakası, boşanma veya ayrılık kararının ardından, velayeti kendisine verilmeyen ebeveynin, ergin olmayan çocuğun bakım ve ihtiyaçlarına mali gücü oranında katılımını sağlamak amacıyla hükmedilen nafaka türüdür. Bu nafaka ile; çocuğun eğitim, sağlık, barınma, beslenme ve giyim gibi temel giderlerine, velayet hakkına sahip olmayan eşin de katkıda bulunması güvence altına alınır.
İştirak nafakası, çocuğun üstün yararı ve ebeveynlerin mali durumları gözetilerek hâkim tarafından takdir edilir. İştirak nafakasına hükmedilmesi için talep şartı yoktur. Mahkeme, çocuğun yaşı, ihtiyaçları ve ebeveynlerin gelir durumunu dikkate alarak nafaka miktarını belirler ve res’en hükmedebilir.
Nafaka Miktarı Nasıl Belirlenir?
Mahkemeler, nafaka miktarını belirlerken aşağıdaki kriterleri dikkate alır:
Tarafların gelir ve gider durumları
Yaşam standartları
Nafaka talep edenin yoksulluk durumu
Evlilik süresi
Eşlerin çalışma engelinin olup olmadığı
Çocuğun yaşı ve eğitim masrafları ve ihtiyaçları
Bilirkişi raporu, banka kayıtları gibi belge ve delillerle bu durumlar desteklenebilir. Mahkemeler, her somut olayda evliliğin süresini, tarafların iş bulma veya yeniden evlenme gibi sosyoekonomik durumlarını değerlendirerek nafaka miktarını belirlemektedir.
Boşanma Davasında Nafaka Ne Zaman Başlar ve Nasıl Talep Edilir?
Boşanma davasının açılmasının ardından, tedbir nafakası talebi mahkemece ivedilikle değerlendirilir ve gerekli görülmesi hâlinde resen veya talep üzerine gündeme alınır. Talepte bulunan tarafın mevcut yaşam koşullarını sürdürebilmesi için maddi desteğe ihtiyaç duyduğu sabit ise, mahkeme, tarafların ekonomik durumunu gözeterek tedbir nafakasına geçici hukuki koruma tedbiri kapsamında dava devam ederken karar verebilir.
Boşanma Davasında Tazminat
a-) Maddi Tazminat
Türk Medeni Kanunu’na göre mevcut veya beklenen menfaatleri boşanma yüzünden zedelenen kusursuz veya daha az kusurlu taraf, kusurlu taraftan uygun bir maddî tazminat isteyebilir.
Yani maddi tazminat, boşanma nedeniyle mevcut veya beklenen maddi kayıpların telafisi için talep edilir. Tazminat talep edebilmek için:
• Talep eden eşin daha az kusurlu olması,
* Boşanma sonucu maddi kayba uğramış olması gerekir.
Örneğin; çalışan bir eşin evlilik nedeniyle iş hayatını bırakması, boşanma sonrası gelir kaybı yaşaması buna örnek gösterilebilir.
b-) Manevi Tazminat
Türk Medeni Kanunu’na göre boşanmaya sebep olan olaylar yüzünden kişilik hakkı saldırıya uğrayan taraf, kusurlu olan diğer taraftan manevî tazminat olarak uygun miktarda bir para ödenmesini isteyebilir.
Manevi tazminat, boşanma nedeniyle kişilik hakları zedelenen, onuru veya duygusal bütünlüğü zarar gören taraf tarafından talep edilir. “Kişilik hakları”, eşin onur, haysiyet, beden bütünlüğü, ruhsal bütünlük gibi alanları kapsar. Hakaret, tehdit, fiziksel veya psikolojik şiddet, aşağılayıcı davranış, hakaret, iftira vb. fiiller kişilik haklarına saldırı olarak görülmektedir. Bu gibi durumlarda mahkemelerce yaygın olarak hükmedilmektedir.
Manevi tazminatın şartları şu şekilde sıralanabilir.
• Boşanmaya sebep olan olaylar sonucunda kişilik haklarında zedelenme (hakaret, tehdit, şiddet vb.)
* Manevi tazminat talep eden eşin, diğer tarafa göre daha az kusurlu veya kusursuz olması
• Davayı açan ya da karşı dava yönelten tarafın bu tazminat istemini boşanma davası ile birlikte veya en geç karar kesinleşmeden talep etmesi
Nafaka ve Tazminat Kararına İtiraz Edilebilir mi?
Mahkemelerin nafaka ve tazminat konusunda verdiği kararlara karşı istinaf ve temyiz yolları açıktır. Ayrıca tarafların mali ve sosyal durumlarının değişmesi ve iki taraftan birinin istemi halinde nafaka miktarı ilerleyen yıllarda “uyarlama davası” ile arttırılabilir veya azaltılabilir.
Tazminat Talebi İçin Süre Sınırı Var mı?
Maddi ve manevi tazminat talebi çoğunlukla boşanma davasında yapılmaktadır. Ancak boşanma davası süresince talep edilmemişse boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren 1 yıl içinde ayrı bir dava ile istenebilir. 1 yıllık sürenin geçmesiyle bu hak zamanaşımına uğrar.
Ayrıca boşanma davasında talep edilen tazminat talepleri harca tabi değilken ayrı bir dava ile talep edilen tazminatlar miktarına göre nispi harca tabidir.
Adli Yardımdan Yararlanabilir miyim?
Maddi imkânları yetersiz olan kişiler, dava açmadan önce mahkemeden veya bağlı bulundukları baro üzerinden adli yardım talebinde bulunarak, ücretsiz avukat desteğinden yararlanabilir ve yargılama giderlerinden geçici olarak muaf tutulabilirler. Kayseri Barosu Adli Yardım Bürosu’na başvuruda bulunmak için gerekli belgelere ulaşmak üzere buraya tıklayabilirsiniz.
Sonuç
Boşanma sürecinde nafaka ve tazminat konularını doğru anlamak, hak kaybı yaşamamak açısından büyük önem taşır. Her durum kendi içinde değerlendirilir ve mahkemeye sunulan delillerle şekillenir. Bu nedenle alanında uzman bir boşanma avukatı Kayseri ile çalışılması tavsiye edilmektedir.
Zira boşanma avukatı ücretleri, çoğu zaman boşanma nedeniyle hükmedilen nafaka, maddi ve manevi tazminat gibi kalemlerle kıyaslandığında görece düşük seviyede kalmaktadır. Bu nedenle tarafların uzun vadeli mali yükümlülükleri yanında ikincil bir gider niteliği taşımaktadır. Bir boşanma avukatından profesyonel destek almak, sürecin hem hızlı hem de adil şekilde sonuçlanmasını sağlar.